Wprowadzenie
Otyłość stała się plagą współczesnego społeczeństwa i jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci zaobserwowano dynamiczny wzrost liczby przypadków otyłości na całym globie. Szacuje się, że na świecie jest ponad dwa miliardy dorosłych osób z nadwagą, z czego ponad miliard miało otyłość. Wzrastający poziom niezdrowych nawyków żywieniowych i siedzący tryb życia przyczyniają się do eskalacji tego problemu zdrowotnego. Inne czynniki ryzyka związane z rozwojem nadwagi to predyspozycje genetyczne, stres, brak odpowiedniej edukacji na temat zdrowego stylu życia, a także czynniki społeczno-ekonomiczne. Otyłość jest czynnikiem ryzyka dla wielu poważnych chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu drugiego, choroby serca, nadciśnienie tętnicze, niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD), niektóre typy nowotworów, problemy ortopedyczne i choroby układu oddechowego.
Dla niektórych osób, zwłaszcza tych, które znalazły się w zaawansowanym stadium otyłości, zmiana stylu życia i tradycyjne metody leczenia mogą okazać się niewystarczające. W takich przypadkach chirurgiczne leczenie otyłości, znane także jako chirurgia bariatryczna, może stanowić drogę do zdrowszego i bardziej aktywnego życia.
Co to jest chirurgiczne leczenie otyłości?
Chirurgia bariatryczna, znana również jako chirurgia otyłości, to dziedzina medycyny zajmująca się stosowaniem różnych technik chirurgicznych i endoskopowych w celu leczenia otyłości i związanych z nią chorób. Głównym jej celem jest zmniejszenie wagi pacjenta, poprawa jakości życia oraz redukcja ryzyka powikłań zdrowotnych związanych z otyłością.
Procedury chirurgii bariatrycznej są bardzo zróżnicowane ale mają wspólny cel – zmniejszenie ilości spożywanego jedzenia lub zmniejszenie zdolności organizmu do wchłaniania kalorii. To z kolei prowadzi do utraty wagi u pacjenta. Przed podjęciem decyzji o chirurgii bariatrycznej pacjent jest dokładnie oceniany przez zespół medyczny, a sama operacja jest zalecana głównie w przypadkach zaawansowanej otyłości, kiedy inne metody redukcji masy ciała nie przynoszą oczekiwanych efektów, lub w przypadku występowania poważnych chorób związanych z nadwagą.
Kiedy rozważyć chirurgię bariatryczną?
Chirurgiczne leczenie otyłości nie jest odpowiednie dla każdego zmagającego się z nadwagą.
- Indeks masy ciała (BMI): Wskazaniem do operacji bariatrycznej jest zazwyczaj wysoki indeks masy ciała (BMI). Zazwyczaj określa się BMI powyżej 40 jako bezwzględne wskazanie. Jednak w niektórych przypadkach, jeśli pacjent ma BMI powyżej 35, ale towarzyszą mu również poważne schorzenia związane z otyłością, takie jak cukrzyca typu drugiego, nadciśnienie tętnicze lub bezdech senny, operacja może być również rozważana.
- Brak efektów tradycyjnych metod odchudzania: Pacjenci, którzy starali się schudnąć przy pomocy zmiany stylu życia, diety i ćwiczeń, ale nie odnieśli oczekiwanych rezultatów, mogą być kandydatami do operacji bariatrycznej.
- Obecność poważnych schorzeń zdrowotnych związanych z otyłością: Jeśli otyłość prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca typu drugiego, choroba serca, choroby stawów czy niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD), operacja bariatryczna może być rozważana jako forma leczenia tych schorzeń.
- Współistniejące czynniki ryzyka: Pacjenci z otyłością, którzy mają inne czynniki ryzyka, takie jak historyczne zachorowanie na raka jelita grubego, mogą być rozważani jako kandydaci do operacji w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia tych poważnych schorzeń.
- Zdolność do poddania się operacji i odpowiednie przygotowanie: Pacjenci muszą być odpowiednio przygotowani do operacji bariatrycznej zarówno pod względem fizycznym, jak i psychologicznym. Przed operacją mogą być wymagane badania diagnostyczne, ocena psychologiczna oraz zmiany w diecie i stylu życia, aby pacjent był odpowiednio przygotowany do interwencji.
Warto podkreślić, że decyzja o operacji bariatrycznej jest zawsze podejmowana indywidualnie i zależy od wielu czynników, w tym stanu zdrowia pacjenta, wyników badań diagnostycznych oraz współpracy z zespołem medycznym. Wskazania do operacji muszą być oceniane przez doświadczonego chirurga bariatrycznego oraz zespół specjalistów w dziedzinie medycyny bariatrycznej.
Rodzaje chirurgii bariatrycznej
Istnieje kilka różnych procedur chirurgicznych stosowanych w leczeniu otyłości. Najpopularniejsze z nich to:
- Mankietowa resekcja żołądka (Sleeve Gastrectomy): W tej procedurze około 75-80% żołądka jest usuwane, co zmniejsza jego objętość i skutecznie ogranicza ilość spożywanego pokarmu.
- Gastric Bypass z dwoma zespoleniami lub Mini Gastric Bypass z jednym zespoleniem: W tych procedurach tworzy się mały zbiornik żołądkowy, który zostaje połączony z proksymalnym1 odcinkiem jelita cienkiego, omijając resztę żołądka i początkowy odcinek jelita cienkiego. Powoduje to ograniczenie ilości spożywanego pokarmu i zmniejszenie wchłaniania kalorii.
- Biliopancreatic Diversion With Duodenal Switch: Jest to bardziej złożona procedura, która łączy elementy mankietowej resekcji żołądka i Gastric Bypass, a także zmienia organizację pasażu jelitowego ograniczając zarówno ilość spożywanego pokarmu jak i wchłanianie kalorii.
- ESG (Endscopic Sleeve Gastrectomy): Zabieg o funkcjonalności mankietowej resekcji żołądka lecz prowadzony drogą endoskopową.
Wszystkie te procedury mają swoje zalety i ograniczenia, a wybór odpowiedniej zależy od indywidualnej oceny pacjenta przez zespół medyczny.
Ważne jest, aby pacjenci, którzy rozważają chirurgię bariatryczną, dobrze zrozumieli zarówno korzyści, jak i ryzyko związane z tą procedurą. Przed podjęciem decyzji o chirurgii bariatrycznej, zaleca się dokładną konsultację z lekarzem oraz zespołem medycznym w celu uzyskania pełnej informacji i oceny, czy jest to odpowiednie rozwiązanie dla danej osoby.
Rewizyjna chirurgia bariatryczna
To procedury mające na celu korekcję wcześniejszych zabiegów bariatrycznych w przypadku, gdy pierwotna operacja nie przyniosła oczekiwanych rezultatów lub spowodowała powikłania. Jest to działanie podejmowane w przypadku pacjentów, którzy poddali się poprzednim zabiegom związanym z redukcją masy ciała i wymagają dalszej pomocy medycznej.
Najczęstsze powody, dla których pacjenci mogą potrzebować rewizyjnej chirurgii bariatrycznej, to:
- Niedostateczna utrata wagi: W niektórych przypadkach pierwotna operacja bariatryczna nie przyniosła oczekiwanych efektów odchudzających, a pacjent nie osiągnął zamierzonych celów związanych z redukcją masy ciała.
- Deregulacja wagi (nawrót masy ciała): Po pierwotnej operacji pacjent może ponownie przybrać na wadze z powodu nieprzestrzegania zaleceń dietetycznych i zachowań zdrowego stylu życia.
- Powikłania po pierwotnej operacji: Niektórzy pacjenci mogą doświadczyć powikłań po pierwotnej operacji bariatrycznej, takich jak erozja żołądka, przepuklina brzuszna, czy niedrożność jelit. W takich przypadkach może być konieczne podjęcie rewizji chirurgicznej w celu naprawy problemu.
- Zmiana procedury: Czasami pacjenci mogą zdecydować się na zmianę typu pierwotnej operacji bariatrycznej z powodu nieodpowiednich wyników lub innych czynników, które wpłynęły na ich zdolność do przestrzegania pierwotnego planu leczenia.
Przed podjęciem decyzji o rewizyjnej chirurgii bariatrycznej zespół medyczny dokładnie ocenia każdego pacjenta, biorąc pod uwagę indywidualne okoliczności, historię medyczną i ewentualne powikłania po pierwotnej operacji. Jest to ważne, aby zapewnić odpowiednie leczenie, minimalizować ryzyko i osiągnąć oczekiwane rezultaty.
Korzyści i ryzyko
Chirurgiczne leczenie otyłości może przynieść wiele korzyści, takich jak znaczna utrata wagi, poprawa zdrowia serca, kontrola cukrzycy i obniżenie ciśnienia krwi. Niemniej jednak, każda operacja niesie za sobą pewne ryzyko, w tym ryzyko powikłań związanych z narkozą i ryzyko infekcji. Dlatego konieczne jest dokładne zbadanie i omówienie z lekarzem potencjalnych korzyści i ryzyka przed podjęciem decyzji o operacji bariatrycznej.
Grupy wsparcia i organizacje zrzeszające pacjentów bariatrycznych
Istnieje wiele organizacji i grup wsparcia zrzeszających pacjentów bariatrycznych, pomagających im w procesie rehabilitacji po operacjach bariatrycznych oraz wspierających ich w osiągnięciu zdrowszego stylu życia. Przykładem takiej organizacji jest Stowarzyszenie Pacjentów Bariatrycznych CHLO, którego celem jest działanie na rzecz poprawy jakości życia osób z nadwagą i otyłością. Zapewnia ono wsparcie dla pacjentów bariatrycznych, edukację, a także angażuje się w aktywizację społeczną w celu podniesienia świadomości na temat otyłości. CHLO oferuje wsparcie dla pacjentów bariatrycznych na różnych etapach ich podróży związanych z operacją i po niej. Pomaga w znalezieniu odpowiedniego chirurga bariatrycznego, kliniki oraz zapewnia wsparcie w procesie rehabilitacji. Dzięki takim organizacjom jak CHLO pacjenci bariatryczni mają możliwość dzielenia się swoimi przeżyciami, zyskiwania wiedzy i motywacji oraz nawiązywania relacji z innymi, którzy doświadczyli leczenia bariatrycznego.
Podsumowanie
Chirurgiczne leczenie otyłości to nie tylko metoda redukcji masy ciała, ale przede wszystkim skuteczne narzędzie w walce z poważnymi schorzeniami wynikającymi z nadwagi. Jednak nie jest to rozwiązanie dla każdego, dlatego decyzję o poddaniu się takiej operacji należy podjąć po dokładnej konsultacji z zespołem medycznym i uwzględnieniu indywidualnych potrzeb pacjenta. Pamiętajmy, że w każdym przypadku kluczowa jest zmiana stylu życia i zdrowe nawyki żywieniowe, które pomogą utrzymać właściwą masę ciała i poprawić jakość życia na dłuższą metę.
__________
1. Kierunek proksymalny, kierunek bliższy (łac. proxymalis) – kierunek lub położenie anatomiczne skierowane ku przyczepowi kończyny lub innej struktury.